اندر احوالات زخم بستر (۳)…

عوامل فزاینده (محرک)

یک سری عوامل سبب افزایش امکان ایجاد زخم بستر می شوند. از آن جمله هستند،

– چروک لباس یا ملافه (ملحفه): برجستگی ای که چروک لباس یا ملافه ایجاد می کند سبب افزایش فشار بر بافت های تحت تماس با آن می شود.

بهترین راه برای انداختن ملافه ی دشک بیمار بطوریکه کاملا صاف و بدون چروک باشد بدین صورت است که چهار گوشه ی ملافه را گره های بزرگی زده و هر گره را به زیر یک گوشه از دشک بیاندازید. برای دشک بیمار (دشک تخت های بیمارستانی) که اندازه ی استاندارد آن ۲×۱ است ملافه ای با عرض ۱/۵ و طول ۲/۵ مناسب است. این ۵۰ سانت اضافه، هم برای گره ها لازم است و هم بخاطر حجمی که دشک مواج به دشک تخت می افزاید.

– سوراخ شدن دشک مواج: ممکن است دشک مواج سوراخ شود ولی ظاهرا تغییری در کارکرد آن دیده نشود. و حتی گاهی دشک مواج سوراخ می شود بدون هیچ علائم آشکاری! بطور کلی بهتر است که سالم بودن دشک مواج هر چند وقت یک بار بررسی شود.

– اسپاسم: اسپاسم، پرش ها و حرکات ناگهانی و غیر ارادی است که با شدت های متفاوت در اندام های زیر سطح ضایعه ، در بیماران نخاعی ( چه پاراپلژیک و چه کوادری پلژیک یا همان گردنی و سینه ای و کمری ) بروز می کند.

در موارد اسپاسم شدید ، از آن جایی که اندام مثلا پا، مدام در حال خم شدن و باز شدن و پرش های ناگهانی است، در نتیجه ی سایش اندام به ملافه ی تخت و یا کناره های ویلچر به راحتی زمینه ی زخم بستر فراهم می شود.

(شرح کامل اسپاسم)

– رطوبت: رطوبت نه تنها محیط مناسبی فراهم می سازد برای رشد قارچ ها و باکتریها، بلکه سبب نرم شدن و حساس شدن پوست شده و در نتیجه احتمال ایجاد زخم را افزایش می دهد.

– فقدان حس درد: مطمئنا ایجاد زخم بستر با درد و سوزش همراه خواهد بود. در بیماران نخاعی که حس درد را ندارند متوجه نخواهند شد که پوستشان در معرض آسیب و فشار قرار گرفته است. در حالی که اگر بیمار حس درد داشته باشد به محض  آنکه احساس درد یا فشار کند  عکس العمل نشان خواهد داد و با جا به جایی توسط خود یا پرستار از ادامه یافتن فشار جلوگیری می کند.

انواع دشک مواج

دشک مواج تخم مرغی: شکل ظاهری این دشک و حباب های تشکیل  دهنده ی آن مانند یک شانه ی تخم مرغ است، از این جهت به آن تخم مرغی گویند. حدود قیمت این دشک در حال حاضر بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است. در هنگام خرید این دشک توجه داشته باشید که هر چه حباب های تخم مرغی شکل درشت تر باشند (که قاعدتا تعدادشان نیز در سطح دشک کمتر خواهد بود) دشک کارایی بهتری دارد.

قطر دشک باد شده از ۵ سانت تجاوز نمی کند.

عمر مفید این دشک ها در صورت استفاده ی مداوم حدود ۴ تا ۵ سال است ولی از زمان خرید تا ایجاد نخستین سوراخِ خودبخود، تنها یکسال دوام می آورد. اگر دشک سوراخ شد بهترین راه آن است که به مراکز خرید این دشک ها که اغلب در فروشگاه های کالای طب عرضه میشوند مراجعه کنید. آن ها با چسب و پَد مخصوصی، سوراخ دشک را رُفو می کنند.

دشک مواج سلولی: حباب های تشکیل دهنده ی این دشک ها بصورت سلول های استوانه ای است. این سلول ها هر کدام بصورت تکی قابل تعویض هستند، پس در صورت سوراخ شدن، سلول سوراخ شده را با سلولی سالم عوض می کنند.

قطر دشک باد شده بین ۱۵ تا ۲۰ سانت است. دوام این دشک ها بخصوص در برابر سوراخ شدگی بیشتر از دشک های تخم مرغی  است و متخصصان این امر اذعان دارند که دشک های سلولی در پیشگیری از زخم بستر موثر ترند.

پس از جراحی زخم بستر، به توصیه ی  پزشک برایم یک دشک سلولی  تهیه کردند، ولی من بیش از یک هفته آن را تحمل نکردم. به دلیل قطر زیاد و سفتی بیش از حد آن. کلا بر روی آن زندگی ام مختل بود. من بشخصه دشک تخم مرغی را ترجیح می دهم و از کارایی آن در پیشگیری از زخم بستر رضایت دارم. آن چند باری هم که دچار زخم شدم، دلایل دیگری دخیل بودند.

قیمت دشک های سلولی از ۳۰۰ هزارتومان تا خدا تومان است و بنظرم برای اکثر بیماران چندان لزومی ندارد.

دشک مواج ویلچر: یک نوع دشکچه های بادی ای وجود دارند ، بدون موتور، که بر روی نشیمنگاه ویلچر قرار می گیرند. من تابحال از این دشکچه ها استفاده نکرده ام چون اغلب اوقات بر روی تختم هستم و به ندرت به روی ویلچر می آیم. ولی برای کسانی  که بیشتر روی ویلچر هستند بهتر است از این دشکچه ها استفاده کنند. بخصوص بیماران نخاعی گردنی (کوادری پلژیک) که نمی توانند خود را بر روی ویلچر جابجا کنند، یعنی هر یک یا دو ساعت یک بار برای تعدیل جریان خون، لگن خود را از نشیمنگاه ویلچر جدا کنند. قیمت آن را نمی دانم ولی بگمانم گران باشد. بالای ۱۰۰ هزار تومان تا… خدا تومان بودنش را هم که شک نکنید!

نکته: دشک های مواج علیرغم درجه بندی های متفاوت موتورهایشان، بر روی سه حالت سفت، نرم و متوسط قابل تنظیم هستند که مناسب ترین حالت آن حالت متوسط است.

پی نوشت۱ _ کامنت های پست قبل به دلیلی بی جواب ماند. ضمن پوزش از شما دوستان، برای آنکه میان این مطلب دنباله دار فاصله نیفتد ناگزیر شدم قبل از پاسخگویی به لطف شما دوستان، قسمت سوم را نیز آپ کنم. انشاالله بتدریج کامنت های پست قبل را جواب می دهم… شرمنده و سپاسگزار…

پی نوشت۲ _ به توصیه ی دوست خوبم، حدیث عزیز، عکسی از نکروز به پست قبل اضافه شد. ولی از آنجایی که عکس های زخم بستر بسیار مشمئز کننده است برای رعایت حال شما دوستان از گذاشتنش صرف نظر کردم. (ممنون حدیث عزیز، یادآوری به جایی بود…)

پی نوشت۳ _ قرار بود این مطلب سه قسمتی باشد ولی ظاهرا زخم بستر قصد دارد که دست حسین کُرد را هم از پشت ببندد. بنابراین قسمت چهارمی هم در پیش داریم…