اندر احوالات اسپاسم ( ۱ ) …

در ادامه ی طومار عوارض ناشی از ضایعات نخاعی ، این بار در مورد معضل دیگری صحبت خواهم کرد به نام اسپاسم.
اسپاسم ، این عارضه ی ناشناخته که من در عجبم که گویا بجز بیماران ضایعه نخاعی و اطرافیانشان هیچ بنی بشر دیگری آن را نمی شناسد و حتی پزشکان متخصص نیز با شگفتی با آن برخورد می کنند.
در یک تعریف ساده و خودمانی ، اسپاسم به حرکت ها و پرش های غیر ارادی و ناگهانی می گویند که در یک بیمار ضایعه نخاعی در اندام های زیر سطح ضایعه ایجاد می شود.
مردم عادی در مواجهه با شخصی که اسپاسم دارد تنها با تعجب به آن می نگرند.دوستان و آشنایان گمان می کنند که حرکت اندام های بیمار برگشته و بیمار بطور ارادی اندام هایش را تکان می دهد که در این حالت دو نوع برخورد دیده می شود.یا دوستان و آشنایان به گمان آن که بیمار رو به بهبود است احساس شوق و شعف و خوشحالی می کنند ؛ و یا این که گمان می کنند بیمار رو به بهبود است ولی از آن ها پنهان می کنند.در هر دو حالت بیمار معذب می شود.
و اما پرسنل پزشکی ، آن ها این حرکات را حمل بر بدقلقی بیمار می گذارند و از بیمار می خواهند که آرام بگیرد.بخصوص هنگام تزریق.( در ادامه خواهم گفت که هر گونه فشار یا درد باعث تحریک اسپاسم می شود.)
اسپاسم چیست ؟
اسپاسم پرش ها و حرکات ناگهانی و غیر ارادی است که با شدت های متفاوت در اندام های زیر سطح ضایعه ، در بیماران نخاعی ( چه پاراپلژیک و چه کوادری پلژیک یا همان گردنی و سینه ای و کمری ) بروز می کند.
علت ایجاد اسپاسم :
علت آن مانند دردهای نوروپاتیک ( سوزش ) این است که بعد از ایجاد ضایعه در نخاع ، نورون های نخاعی که ارتباطشان با مغز قطع شده ، بیش از حد تحریک پذیر شده و بروز حالت هایی غیر عادی از جمله اسپاسم را موجب می شوند.
طبق تعریفی دیگر اسپاسم ها در واقع انعکاس ها و عکس العمل های طبیعی اندام ها است به محرک های خارجی که در همه ی انسان ها وجود دارد.بطور مثال همه ی انسان ها دست خود را در برخورد با یک جسم داغ بسرعت پس می کشند.ولی در یک بیمار نخاعی که رابطه ی مغز با اندام قطع می شود ، مغز دیگر کنترلی بر روی این انعکاس ها و عکس العمل ها ندارد و فرمان توقف عکس العمل از مغز به اندام نمی رسد و اسپاسم ایجاد می شود.
همچنین اسپاسم مانند دردهای نوروپاتیک پس از اتمام دوره ی شوک نخاعی آغاز می شود.
البته اسپاسم های من بعد از ترخیص از بیمارستان و قطع کردن داروهای بسیار قوی ضد اسپاسم و شل کننده ی عضلات که در بیمارستان به من می خوراندند و یا تزریق می کردند آغاز شد و به دنبال آن توانایی تنفس را بار دیگر به دست آوردم.آن دکتری که اظهار فضل می فرمودند که بنده تا قیام قیامت زیر دستگاه تنفسی خواهم ماند ، به گمانم حتی یک لحظه با یک حساب دو دو تا چهارتا فکر نکردند که با این همه داروهای قوی شل کننده ی عضلات ، نباید هم انتظار داشته باشند که دیافراگم من به کار بیفتد.زیرا بگمانم ، اگر اشتباه نکنم ظاهرا پروردگار دیافراگم را از جنس عضله ( مـــــــاهیچه ) آفریده است!
نمود ظاهری :
– جمع شدن دست ها یا پاهای بیمار در نتیجه ی انقباض ناگهانی عضلات جمع کننده .
– و یا بلعکس باز شدن و سفت شدن اندام ها ، این بار به دلیل انقباض ناگهانی عضلات باز یا صاف کننده ؛ که معمولا با لرزش همراه است.
– و یا ترکیبی از دو حالت فوق که در نتیجه ی آن اندام باز و بسته می شود.
در کل حالت هایی که شاید در نظر نا آشنایان به تیک ، تشنج و یا حتی بدقلقی بیمار تعبیر شود.
اسپاسم می تواند در هر عضله ای ایجاد شود و تنها مختص به دست ها و پاها نیست.اگرچه بیشتر در این اندام ها دیده می شود.
بروز اسپاسم معمولا با یک محرک خارجی تحریک می شود.مثلا لمس اندام یا فشار بر اندام ، و یا فرو رفتن جسم نوک تیز در پوست مثل تزریق .ولی در موارد اسپاسم شدید هر چیزی ممکن است مسبب آغاز آن باشد.یک سرفه ، یک خمیازه و حتی یک تکان کوچک سر می تواند اسپاسمی ایجاد کند که تا ده و گاهی بیست دقیقه دوام بیاورد.حتی گاهی اسپاسم بدون هیچ محرکی آغاز می شود.
معایب :
– از آن جایی که اسپاسم بیشتر یکی از عضلات جمع یا صاف کننده را در هر اندام تحریک می کند ، اسپاسم شدید به تدریج موجب کوتاهی تاندون ها و دفرمگی ( تغییر شکل ) استخوان ها می شود.
– در موارد اسپاسم شدید ، از آن جایی که اندام مثلا پا مدام در حال خم شدن و باز شدن و پرش های ناگهانی است ممکن است در پوست زخم های سایشی ایجاد شود ، در نتیجه ی سایش اندام به ملافه ی تخت و یا کناره های ویلچر و به راحتی زمینه ی زخم بستر ( بِد سور یا زخم فشاری ) را فراهم کند.
– اسپاسم ، بخصوص اگر در عضلات شکم و پهلوها باشد فشار بسیار زیادی را به اعما و احشا و اندام های داخلی وارد می کند و دامنه ی این فشار به سر و چشم ها هم می رسد و در حالت شدید موجب سر درد و تاری موقت دید می شود ، حتی گاهی برای چندین ثانیه مانع تنفس بیمار می شود.
من در عجبم که با این همه فشاری که اسپاسم به اعما و احشا و دیافراگم من وارد می کند ، چطور است که روده هایم پیچ نمی خورد و کبدم از دهان و قلبم از چشم هایم بیرون نمی زند؟!…هر دفعه که برای سونوگرافی می روم از دکتر می پرسم که آیا دل و روده ام هنوز سر جایشان هستند یا نه!
من بار ها از شدت فشار تا چند روز گلو درد و استخوان درد شده ام.
– بیماران دچار اسپاسم شدید اغلب دچار مشکل بد خوابی می شوند.زیرا در طول خواب بارها در نتیجه ی اسپاسم و تکان های شدید آن از خواب بیدار می شوند.البته پوشیدن بریس هنگام خواب تا حدی از شدت تکان ها می کاهد.( بریس وسیله ای است که با آن زانوی بیمار صاف و ثابت نگه داشته می شود و مانع از خم شدن زانو و جمع شدن پا می شود.البته در این مورد خاص ؛ و الا بریس انواع مختلفی دارد ، با کاربرد های متفاوت )
– همچنین اسپاسم می تواند موجب پرت شدن بیمار از روی ویلچر و یا تخت شود.در نتیجه بهتر است که با کمربند های محافظ بیمار را به تخت یا ویلچر چهارمیخ کرد.
پیوست : با تمام معایب ، سختی ها و مشکلاتی که اسپاسم ایجاد می کند با کمال تعجب محاسنی نیز دارد که بهمراه راه های درمان ، در پست بعدی در موردشان خواهم گفت…
:regular